Wanneer maak je een ouderschapsplan?

Wanneer een echtpaar gaat scheiden, het geregistreerd partnerschap verbreekt of besluit uit elkaar te gaan, moet er veel geregeld worden. Zeker als er minderjarige kinderen zijn. Sinds 1 maart 2009 is het verplicht om dan een ouderschapsplan te maken.

Zonder zorgvuldig opgesteld ouderschapsplan, spreekt de rechtbank geen echtscheiding uit. Maar ook wanneer ouders niet getrouwd waren, is een ouderschapsplan een belangrijk document en bij wet verplicht. Het geeft duidelijkheid en zorgt voor rust, zowel voor de ouders zelf als voor de kinderen.

Globaal gezien heeft een ouderschapsplan drie hoofddoelen:

1. Zorgen voor een goede relatie tussen de kinderen met beide ouders. Daarin is het ontzettend belangrijk dat er rust en voorspelbaarheid is en dat er geen conflicten zijn. Ouders zorgen daarmee voor een ongestoorde schoolloopbaan en goede ontplooiingskansen voor de kinderen.
2. Het vaststellen van een zogeheten ‘gedragscode’ tussen ouders. Daarin staat beschreven hoe zij met elkaar om willen gaan.
3. Ervoor zorgen dat de kinderen op een goede en duidelijke manier worden betrokken met het maken van het ouderschapsplan.

Vaak zien we dat ouders het lastig vinden om zo’n ouderschapsplan op te stellen. Ze weten niet goed waarover ze afspraken moeten maken of wat ze in het ouderschapsplan moeten opnemen. Ook is het belangrijk dat afspraken die ze maken juridisch kloppend en duurzaam voor de toekomst zijn. Als mediator of advocaat speel je hierin een belangrijke rol.

In deze publicatie vertellen we je alles wat je moet weten over het maken van een ouderschapsplan. En het bijbehorende werkblad helpt ouders concreet op weg. Er staan vragen in die ouders helpen hun mening te vormen en onderwerpen waarover zij concrete afspraken kunnen en moeten maken.

Is een ouderschapsplan alleen verplicht bij echtscheiding of verbreken geregistreerd partnerschap?

Nee, dit is een veelgehoord misverstand. Ook samenwonende ouders met minderjarige kinderen en gezamenlijk ouderlijk gezag zijn verplicht een ouderschapsplan te maken wanneer zij uit elkaar gaan.

Er is wel een verschil in de controle op het ouderschapsplan. Ouders die niet getrouwd zijn en ook geen geregistreerd partnerschap hebben, worden door de overheid beschouwd als samenwoners. Zij kunnen dan de relatie verbreken zonder tussenkomst van de rechtbank. Die zal dan ook niet controleren of er een ouderschapsplan is gemaakt.

Maar…

Dat betekent niet dat een rechtbank hierin helemaal geen rol kan spelen. Als ouders namelijk op een later moment in discussie komen over hun kind of kinderen en zij daarvoor naar de rechter stappen, zal die eerst vragen om een ouderschapsplan. Is dat er niet, dan doet hij geen uitspraak en verwijst hij ouders eerst door naar een mediator. De rechter zal namelijk altijd proberen zijn rol zo klein mogelijk te houden. Besluiten die ouders zélf nemen, hebben vaak meer draagvlak en zijn beter uitvoerbaar. Alleen als zij er samen écht niet uitkomen en alle mogelijkheden – zoals mediators – zijn uitgeput, zal een rechter beslissingen nemen over het kind.

Welke onderwerpen staan er in een ouderschapsplan?

In een ouderschapsplan leggen ouders afspraken vast rondom de kinderen. Een aantal onderwerpen is verplicht vanuit de wet. Maar er is ook ruimte om extra afspraken te maken over dingen die ouders zelf belangrijk vinden.

Bij het maken van een ouderschapsplan geldt: hoe concreter, hoe beter. Een heel gedetailleerd ouderschapsplan lijkt misschien wat overdreven, zeker als ouders nog redelijk samen door één deur kunnen. Toch adviseren we om zo weinig mogelijk de term ‘in overleg’ op te nemen. Want wat als ‘in overleg’ na de scheiding toch ineens lastiger blijkt dan verwacht? Een gedetailleerd ouderschapsplan met duidelijke afspraken helpt dan om misverstanden en conflicten te voorkomen.

Wat staat er zoal in een ouderschapsplan:

• Hoe betrekken ouders de kinderen bij het ouderschapsplan?
• Hoe verdelen zij de zorg en opvoeding (de zorgregeling) of de omgang met de kinderen (omgangsregeling)?
• Wat spreken ze af over de invulling van dagelijkse zorg, zoals kleding, lichamelijke verzorging of dingen als huiswerk, kapper, piercings etc.?
• Hoe geven ouders vorm aan respectvol ouderschap na de scheiding als het gaat om contact met elkaar of met de familie van de kinderen?
• Hoe informeren ouders elkaar over de kinderen en hoe nemen zij samen beslissingen over belangrijke onderwerpen zoals school of medische zorg?
• Hoe richten ouders de financiën in van bijvoorbeeld kinderalimentatie of andere gerelateerde kosten?
• Welke afspraken maken ze over het eventueel wijzigen van het ouderschapsplan of wat er gebeurt als een van hen de afspraken niet nakomt?